Akci�er Kanserinin Belirtileri ve Tarama Testleri

Kategori Akci�er Kanseri | 10.02.2016

AKC��ER KANSER� ERKEN YAKALANAB�L�R M� ?

Akci�er kanseri, yak�n bölgelerdeki lenf dü�ümlerine veya ba�ka organlara yay�lmadan önce nadiren belirti vermektedirler. Bu nedenle hastalar�n sadece % 15 kadar�na erken dönemde tan� konabilmektedir. Lenf dü�ümlerine yay�lmam�� akci�er kanserlerinin 5 y�ll�k ya�am oran� % 50 civar�ndad�r. Ne yaz�k ki pek çok hastada tan� an�nda kanser yay�lm�� durumdad�r. Bütün akci�er kanserleri göz önüne al�nd��nda 5 y�ll�k ya�am oran� % 14’tür.

Akci�er kanserlerinde erken tan� ço�u zaman tesadüfen, ba�ka bir hastal�k nedeniyle yap�lan incelemeler s�ras�nda konulmaktad�r. Örne�in; kalp hastal��, pnömoni (zatürre) veya bir di�er akci�er hastal�� nedeniyle yap�lan akci�er grafisi, akci�er tomografisi, bronkoskopi (akci�erlerdeki bron� ad� verilen hava yollar�n�n k�vr�labilir, ��kl� bir tüp ile görüntülenmesi), balgam�n sitolojik incelenmesi (balgamdaki hücrelerin mikroskop alt�nda incelenmesi) s�ras�nda te�his koyulabilir.

AKC��ER KANSER�N�N SIK GÖRÜLEN BEL�RT� VE BULGULARI

Akci�er kanserlerinin ço�unlu�u, genellikle hastal�k ilerlemeden önce belirti vermemelerine ra�men, baz� hastalarda erken dönemde belirti veya bulgulara rastlanabilir. Bu belirtilere önem verilmesi ile baz� hastalarda erken dönemde te�his ve tedavi mümkün olabilmektedir. A�a��daki belirtiler mutlaka önem verilmesi gereken belirtilerdir :

�yile�meyen öksürük
Derin nefes almakla ortaya ç�kan gö�üs a�r�s�
Ses k�s�kl��
Yeni ba�layan nefes h�r�lt�s�
Kilo kayb�, i�tah azalmas�
Kanl� yada pasl� balgam
Nefes darl��

Kitle (kanserin deri yada lenf dü�ümlerine yay�lmas� nedeniyle olu�an boyun veya köprücük kemi�i civar�nda elle hissedilen kitle )

Nedeni ortaya konamayan ate�
Bron�it veya zatürre gibi tekrarlayan enfeksiyonlar (akci�erin iltihabi hastal�klar�)

Akci�er kanseri uzak organlara yay�ld��nda a�a��daki belirtilere sebep olabilir :

Kemik a�r�s�
Nörolojik belirtiler (bir bacak veya kolun uyu�mas�, ba� dönmesi, göz kararmas�)
Sar�l�k (deri ve gözlerin sararmas�)

Bu belirtilerin herhangi birisi sizde mevcutsa bir hekime ba�vurun. Bu belirtiler akci�er kanserinin ilk i�aretleri olabilir. Bu belirtilerin baz�lar� kanser ile ili�kili olmayan di�er baz� hastal�klar�n da belirtisi olabilir. Ancak bunlar�n akci�er kanseri ile ili�kili olup olmad��n� ortaya koyman�n tek yolu bir hekime ba�vurmakt�r.

AKC��ER KANSER�NDE TARAMA TESTLER� :

Bir hastal��n, belirti olmaks�z�n ara�t�r�lmas� için yap�lan testlere veya incelemelere tarama testleri ad� verilir. Akci�er kanserleri genellikle belirti olu�turmadan önce akci�erlerin d��na yay�ld��ndan akci�er kanserlerinin erken tan�s� için etkili bir tarama program� pek çok hayat� kurtarabilir.

Akci�er grafisi ve balgam sitolojisi (balgamda kanser hücrelerinin mikroskopik olarak aranmas�) y�llard�r kullan�lmaktad�r. Ancak ne yaz�k ki bu testler hastaya tedavi �ans� tan�yacak kadar erken dönemde tan� koyduramamaktad�r. Bu nedenle akci�er kanseri taramas� genel halk için, hatta risk faktörü yüksek olan sigara içicilerinde bile rutin olarak uygulanmamaktad�r.

Son y�llarda yap�lan ara�t�rmalarda spiral veya helikal dü�ük doz bilgisayarl� tomografi yönteminin, sigara içicilerinde erken akci�er kanseri taramas�nda ba�ar�l� oldu�u gösterilmi�tir. Ancak bu yöntemin hayat kurtar�c� olup olmad�� günümüzde kesinlik kazanmam�� olup çal��malar devam etmektedir. Akci�er kanserinin erken tan�s� için bron� hücrelerindeki DNA (hücre çekirde�indeki kal�t�m ile ilgili yap�) de�i�ikliklerini ortaya ç�karan yeni testlerde haz�rlanm��t�r ancak bu yöntemlerin hiçbiri günümüzde rutin olarak kullan�lmamaktad�r.

AKC��ER KANSER� TANISI NASIL KOYULUR ?

Hastan�n sorgulanmas� ve fizik muayenesi: Hastan�n sorgulanmas�; hekimin, hastan�n sa�l�� ile ili�kili sorular sorarak risk faktörlerinin ve hastal�k belirtilerinin var olup olmad��n� ortaya ç�karmas�d�r. Fizik muayenede ise hekim hastay� muayene ederek akci�er kanserlerinin somut belirtileri ve di�er sa�l�k problemleri ile ili�kili bilgi edinmeye çal��r.

Görüntüleme testleri: Görüntüleme testleri ile; x-��nlar�, manyetik alan, ses dalgalar� yada radyoaktif maddeler kullan�larak vücudumuzun içinin farkl� özellikler ta��yan resimleri olu�turulur. Baz� görüntüleme yöntemleri akci�er kanserlerinin ara�t�r�lmas�nda ve kanser varl��nda kanserin yay�lm�� olup olmad��n�n gösterilmesinde kullan�l�r. Akci�er grafileri akci�erde bir kitlenin yada lekelenmenin olup olmad��n� ortaya koymak için çekilir. Bu testleri �öyle s�ralayabiliriz:

1- Bilgisayarl� Tomografi (BT) Bir tümörün boyutlar�, �ekli ve bulundu�u yeri hakk�nda daha sa�l�kl� bilgiler vermektedir. Ayr�ca, akci�er kanserinin yay�lmas� nedeniyle büyümü� olan lenf dü�ümlerinin gösterir. Erken evre akci�er kanserlerinin tan�s�nda bilgisayarl� tomografi incelemesi, x-��n� ile çekilen rutin gö�üs grafilerine k�yasla çok daha duyarl�d�r. Bu inceleme ile ayn� zamanda karaci�er, böbrek üstü bezleri, beyin ve akci�er kanserinin yay�labilece�i di�er iç organlardaki kitlelerde taranabilir. Bilgisayarl� tomografi, vücudun çevresinde dönerek x-��nlar� ile çe�itli aç�lardan resimler alabilen bir makinedir. ��lemi takiben al�nan resimler bir bilgisayar arac�l�� ile birle�tirilir ve ayr�nt�l� kesitsel görüntüler elde edilir.

2- Manyetik Rezonans görüntüleme (MRI) incelemesinde, güçlü manyetik ve radyo dalgalar� ile birlikte bir bilgisayar kullan�larak ayr�nt�l� kesitsel görüntüler elde edilir. Bu görüntüler bilgisayarl� tomografi ile elde edilen görüntülere benzer. Ancak bu yöntem akci�er kanserinin özellikle beyin ve omurili�e yay�l�m�n�n gösterilmesinde kullan�l�r. Bilgisayarl� tomografinin aksine, manyetik rezonans incelemesinde x-��nlar� kullan�lmaz. Bu nedenle radyasyon tehlikesi yoktur. Fakat yarat�lan güçlü manyetik alan nedeni ile çekim esnas�nda hastan�n üzerinde metal e�ya olmamas�na dikkat edilmelidir.

3- Pozitron Emisyon Tomografi (PET) incelemesinde kanserli dokularda toplanan, �eker molekülüne ba�lanm�� dü�ük doz radyoaktif bir madde kullan�l�r. Bu yöntem, akci�er kanserlerinin evrelenmesinde Amerikan g�da ve ilaç idaresi (FDA) taraf�ndan onaylanm��t�r. Kanser tan�s�ndan ziyade, saptanan kanserin evrelendirmesinde kullan�lmaktad�r.

4- Kemik sintigrafisi: Bu incelemede damar yoluyla verilen bir radyoaktif madde kullan�l�r. Bu madde kemiklerde kanserin yay�lm�� oldu�u anormal bölgelerde toplan�r. Ancak kanser d��nda di�er baz� hastal�klarda da (k�r�k, kireçlenme bölgeleri vs...) bu yöntem ile anormal sonuçlar elde edilebilir. Kemik taramalar� özellikle küçük hücreli akci�er kanserlerinde rutin olarak yap�l�r. Küçük hücreli olmayan akci�er kanserlerinde, di�er tetkikler ile kemik yay�l�m� oldu�una dair �üpheli bir durum oldu�u takdirde kemik taramalar� yap�l�r.

Balgam sitolojisi: Bu yöntem ile mikroskop alt�nda balgam örne�i incelenerek balgamda kanser hücrelerinin var olup olmad�� ara�t�r�l�r. Duyarl� bir yöntem de�ildir.

��ne biyopsisi: Bu i�lem bronkoskopi ile tan�s� konamayan, bronkoskopinin ula�amayaca�� bölgelerde yerle�mi� akci�er kanserlerinin tan�s�nda kullan�lmaktad�r. Fluoroskopi ad� verilen ve x-��nlar� ile bir ekranda görüntü elde eden bir yöntemin yard�m� ile veya bilgisayarl� tomografi kullan�larak akci�erdeki kitleye bir i�ne ile girilir. Fluoroskopinin aksine bilgisayarl� tomografide sürekli bir görüntü elde edilemedi�inden i�ne kitle yönünde ilerletildikten sonra bir görüntü al�n�r ve bu görüntüye dayanarak i�ne ilerletilir. Bu yöntemde, i�ne kitlenin içine girene kadar görüntüleme birkaç kez tekrar edilir. Kitleye girildikten sonra kitleden parça al�narak mikroskop alt�nda kanser hücrelerinin varl�� ara�t�r�l�r. S�k olarak kullan�lan daha duyarl� bir yöntemdir.

Bronkoskopi: Akci�er kanseri tan�s�n�n konmas� için en s�k kullan�lan yöntemdir. Rahats�z edici bir i�lem olmas� nedeni ile i�lem öncesinde hastaya sakinle�tirici ilaçlar verilir. Sonra, fiberoptik yap�da k�vr�labilen ��kl� bir tüp a��z yoluyla akci�erlerin bron� ad� verilen büyük havayollar�na ilerletilir. Bu yöntemle merkezi yerle�imli tümörler ç�plak gözle görülebilir. Ayn� zamanda akci�erlerden biyopsi (parça) yada s�v� örne�i al�n�p mikroskop alt�nda incelenmesi de mümkündür.

Mediastinoskopi: Bu i�lemde genel anestezi alt�nda hasta uyutularak boyundan küçük bir kesi yoluyla gö�üs kemi�inin arkas�na ��kl� dar bir tüp ile girilir. Bu tüpün içinden geçirilen çe�itli aletler ile mediasten ad� verilen akci�erlerin aras�ndaki orta bo�lukta yer alan mediastinal lenf dü�ümlerinden doku örne�i al�n�r. Bu doku örneklerinin mikroskop alt�nda incelenmesi ile kanser varl�� gösterilebilir. Mediastinoskopi özel durumlarda kullan�lan bir i�lemdir. Her hastaya yap�lmamaktad�r.

Kemik ili�i biyopsisi: Daha çok küçük hücreli akci�er kanserinin evrelendirilmesinde kullan�lmaktad�r. Bir i�ne yard�m� ile kemik ili�inden yakla��k 2 mm geni�li�inde ve 2 cm uzunlu�unda silindirik parça al�n�r. Parça genellikle kalça kemi�inin arkas�ndan al�n�r ve mikroskop alt�nda kanser hücresi içerip içermedi�i ara�t�r�l�r.

Kan testleri: Akci�er kanserinin karaci�ere yada kemiklere yay�l�p yay�lmad��n� veya baz� paraneoplastik sendromlar�n varl��n�n göstergesi olabilecek bulgular� ortaya koyabilmek amac�yla kan testleri yap�labilir.