Uzak organ yayılımını araştıran test ve yöntemler nelerdir?
İnce iğne aspirasyon biyopsisi : İnce iğne aspirasyon biyopsisinde (İİAB), ince iğnesi olan bir enjektör yardımı ile tümörden çok küçük parçacıklar alınır. Bu işlemde kullanılan iğne, damardan kan alınırken kullanılan iğneden daha küçüktür. Biyopsi alanının uyuşturulması için bölgesel anestezi bazen kullanılır. Bu yöntem çok nadiren acı verir ve genellikle yerinde iz bırakmaz. İİAB, şüpheli deri kanserlerinde değil, melanomaya yakın olan lenf düğümlerine kanser yayılımı olup olmadığının gösterilmesi için kullanılır. Bazen özel bir X-ışını tekniği olan bilgisayarlı tomografi eşliğinde kılavuz bir iğne kullanılarak akciğer yada karaciğer gibi iç organlardaki tümörlerden örnek alınır. Eğer doktorunuz melanomanın yayılımından şüpheleniyorsa bu testi yapmayı önerecektir.
Eksizyonel lenf düğümü biyopsisi : Normalden fazla büyümüş olan lenf düğümlerinin deriye açılan ince ve küçük bir kesi yoluyla alınması işlemi olup bölgesel anestezi ile alan uyuşturularak yapılır. Bu işlem genellikle lenf düğümlerinin büyümesi nedeniyle melanoma yayılımından şüphelenilen ancak ince iğne aspirasyon biyopsisinde melanomanın saptanamadığı durumlarda yapılır.
Sentinel lenf düğümü biyopsisi : Bu yöntem yeni ve gelecek vadeden bir yöntem olup henüz standart kullanıma girmediğinden bu konuda tüm doktorlar arasında fikir birliği bulunmamaktadır. Bu yöntemle melanomanın olduğu bölgedeki lenf akımını temizleyen ilk lenf düğümleri tespit edilerek buraya yayılım olup olmadığı saptanır çünkü eğer yayılım varsa öncelikle bu lenf düğümleri tutulacaktır. Bu yöntemde cerrah zararsız mavi bir boya ya da kimyasal radyoaktif bir maddeyi melanoma bölgesine enjekte eder. 1 saat sonra lenf düğümleri kontrol edilerek en yakın lenf düğümü saptanır. Eğer mavi boya kullanılıyorsa boyanma çıplak gözle de görülebilir. Radyoaktif maddenin kullanıldığı durumlarda bir Geiger sayıcısı kullanılır. Sentinel lenf düğümü denilen ve bölgeyi temizleyen ilk lenf düğümü saptanınca, bu lenf düğümü mikroskopik inceleme için çıkarılır. Bu lenf düğümünde kanser varlığı gösterilirse bölgede geriye kalan tüm lenf düğümleri çıkarılır. Eğer sentinel lenf düğümünde kanser yoksa diğer lenf düğümlerinin çıkarılmasına gerek kalmaz.
Melanomanın yakınındaki bir lenf düğümü büyümüşse sentinel lenf düğümü aranmaksızın büyüyen lenf düğümüne ince iğne aspirasyonu yada lenf düğümü eksizyonel biyopsisi yapılır.
X-ışını : Doktorunuz melanomanın yayılımını incelemek amacıyla bir göğüs grafisi çekilmesini isteyebilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Melanomanın yayıldığından şüpheleniliyorsa doktorunuz beyin ve vücudun diğer bölümlerine BT çekilmesini önerebilir. BT’de çeşitli açılardan x-ışınları kullanılarak bir bilgisayar ile birlikte vücudun kesitsel görüntüleri elde edilir.
Manyetik Rezonans İnceleme (MRI) : MR, BT’ye benzer bir yöntem olup bu yöntemde de vücudun kesitsel görüntüleri elde edilir. BT’nin aksine MR’da aynı zamanda uzunlamasına kesitler alınabilir. MR’da x ışınları kullanılmaz. Görüntü alınırken molekülleri harekete geçiren manyetik bir halka kullanılır. Radyasyon riski yoktur. Özel durumlarda kullanılan bir yöntemdir.
Nükleer incelemeler : Bu yöntemde çok düşük dozda kimyasal bir madde damar yoluyla vücuda verilir. Ardından özel bir kamera ile aranan bölümün yada tüm vücudun radyoaktivitesi belirlenir. Eğer melanomanın kemik yada karaciğere yayılımı varsa bu tetkik ile bunu saptamak mümkündür.
PET CT: Kanser tanısı ve kanser tedavi izlemesinde günümüzde kullanılan en gelişmiş yöntemlerden birisi olan PET CT iki farklı teknolojinin birleşiminden oluşmaktadır. PET (Positron Emisyon Tomografisi), hücrelerin fonksiyon ve metabolizması hakkında bilgi verirken, CT ise anatomik olararak anormal metabolizmaya sahip kitlelerin yeri hakkında daha net veri sağlar. PET CT ile tek seansta hem hücrelerin metabolik fonksiyonu hem de anatomisi 3 boyutlu olarak görüntülenirken ayrıntılı ve kesin bilgiler elde edilimektedir. Bu şekilde, hastalığın evresi hakkında en iyi bilgi elde edilebilmekte ve özellikle kanser hastalarında en iyi tedavi şeklinin seçilmesinde büyük yarar sağlamaktadır. Özellikle saldırgan cilt kanseri olan malign melanomanın evrelendirilmesinde standart görüntüleme yöntemleri arasındadır.
