Okulların açılmasıyla birlikte birçok ailede çocuğun okula uyum sorunları yaşanıyor. Bu sorunun bir kısmı da uzun soluklu tedavi ve çocuğa karşı anlayış ile sabrın gerektirdiği dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğudur (DEHA). Bu sorun okul öncesi dönemde başlar ve erkek çocuklarda daha fazla görülür. Ailenin yetiştirme tarzı ile ilgisi olmadığı için aileler kendilerini gereksiz yere suçlamamalıdır.
Belirtileri nelerdir?
Gündüzleri sık olarak dalmak, dikkati toplamada güçlük, söylenenleri takip etmemek veya dinlememek, planlı olarak yapılan aktivitelerde sık olarak sorun yaşamak kitap, kalem veya oyuncak gibi ihtiyaç duyulan objeleri sık olarak unutmak veya kaybetmek, okul ödevleri ve diğer görevleri tamamlamamak, oturmakta zorlanmak ve daimi hareket halinde olmak, aşırı konuşmak, diğerlerinin konuşmalarını veya oyunlarını bölmek ve bozmak, nedensiz huzursuzluk geçirmek, çok kolay öfke krizine girmek, gittiği bir yerden sorunsuz olarak geri dönmesini beklemek gibi bulgularda akla gelmelidir.
Hangi doktora başvurulmalıdır?
Çocuk psikiyatrisi uzmanına başvurup takip ve tedavisine girilmelidir.
DEHA çocuğun okul başarısını engeller mi?
İyi tedavi edilemezse dikkatin toplanamaması nedeni ile okul uyumu ve başarısını azaltabilir. Okulda yaramaz çocuk damgası yerler, sürekli eşyalarını unutup kaybederler, kurallara uymayı sevmezler. Bu çocuğun kasıtlı olarak yaptığı davranış olmayıp bir rahatsızlıktır; ebeveynler tarafından yanlış davranış, cezalandırma, psikolojik veya fiziksel şiddete maruz kalabilirler. Bu da çocuğun yakınmalarını arttırabilir ve ileriki hayatını olumsuz etkiler. Erken tanı, aile desteği ve tıbbi tedavi ile topluma uyumu ve akademik başarısı düzelir.
DEHA’ da beslenmede nelere dikkat edilmeli?
Beyaz un, süt ve yumurta gibi besinlere karşı alerjinin araştırılması gereklidir. Şeker, fast food gıdalar, kırmızı et, işlenmiş et ürünleri (salam, sosis, sucuk gibi), cips, kafeinli içecekler, yağlı süt ürünleri, kola-gazoz gibi içeceklerin tüketimi kısıtlanmalıdır. Renk ve tat veren katkı maddesi içeren gıdalar beslenme listesinden çıkarılmalıdır. Balık, sebze, meyve, domates, tam tahıl ve düşük yağ içeren süt ürünleri tercih edilmelidir.
Aile neye dikkat etmeli?
Çocuklar kendilerinin aile tarafından sevildiğini ve kabul gördüğünü duymak ister. Olumsuz davranışlara odaklanarak çocuğun sürekli olarak eleştirilmesi aile-çocuk ilişkisine ciddi zararlar verir. Çocuğa düzenli olarak abartıya kaçmadan iltifatlar yapılması, şefkatin gösterilmesi çocuğun özgüvenini ve gülümsemesini, daha mutlu olmasını sağlayabilir. Bu da davranışlarına yansıyacaktır. Çocukla beraber onun hoşlandığı konularda zaman geçirilmesi çok önemlidir. Çocuğun dikkatinin daha olumlu yöne doğru düzeldiği görülecektir.
DEHA’ da başka hangi yaklaşımlar yararlıdır?
Çocukların yoga veya meditasyon tekniklerini öğrenmeleri ve kullanmaları streslerini azaltmada, DEHA yakınmalarını azaltmada ve disiplini öğrenmede yararlıdır. Dans veya oyun terapisi gibi yaklaşımlar da yararlıdır. Müzik ve dans gibi sanat alanlarında veya karate ve tekvando gibi sporlarda çok başarılı olabilirler. Fakat çocuklar bu faaliyetler için zorlanmamalıdır. Çocukların ilgi duyduğu faaliyetler teşvik edilebilir. Küçük başarılar kendini iyi hissetmesini ve özgüvenini arttırır, disiplinli çalışmaya teşvik eder.
