İMMUNOTERAPİ TEDAVİSİNİN AKCİĞER KANSERİNDE ETKİNLİĞİ NEDİR?
Prof Dr u0735668_canfeza Sezgin - İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı
İmmunoterapi nedir?
İmmunoterapi basitçe bağışıklık sistemine hastalıklarla nasıl savaşılacağının öğretilmesini temel alan tedavidir. Son yıllarda kanser tedavisinde diğer tıbbi tedavilerin yetersiz kalması nedeni ile ön plana çıkan tedavi yaklaşımıdır.
Bağışıklık sistemi kanser hücresini neden tanıyıp yok edemiyor?
Kanser hücreleri kendi yüzeylerinde normal hücrelerden farklı yapılarını saklama yeteneğindedir. Ayrıca kan dolaşımında bağışıklık sistemi hücrelerinin saldırmasına karşı vücudun sağlıklı pıhtılaşma faktörlerini kullanarak oluşturdukları pıhtı kümesinin içinde saklanırlar.
İmmunoterapi ilaçları nelerdir?
Öldürücü T lenfositlerinin (sitotoksik T lenfositleri) çalışmasını engelleyen CTLA4 proteinine karşı ipilimumab ve tremelimumab ilaçları; T lenfositlerinin çalışmasını engelleyen PD-1 proteini ve buraya bağlanan PD-L1 proteinine karşı nivolumab, pembrolizumab, avelumab ve atezolizumab ilaçlarıdır. Birçok farklı firma da benzer gruptan ilaç geliştirmektedir.
Bağışıklık sistemini engelleyen CTLA4, PD-1 ve PD-L1 vücutta neden bulunur?
Bu proteinler normalde vücutta belli miktarda bulunarak bağışıklık sisteminin aşırı çalışması neticesinde sağlıklı hücrelerde hasar gelişmesini engeller. Eğer vücutta bağışıklık sistemini kontrol eden bu proteinler olmasaydı otoimmun hastalıklar isimi verilen birçok organın ağır hasarına neden olan bağışıklık sistemi hasarları gelişirdi. Kanserdeki sorun bu proteinlerin hastaların çoğunda olması gerektiğinden fazla çalışmasıdır. Bu da bağışıklık sistemi hücrelerinin kanser hücrelerine karşı körelmesine neden olur.
Akciğer kanserinde dünyada ruhsatlı immunoterapi ilaçları neler?
Nivolumab ve pembrolizumab ilaçları ilk seçenek tedavisine yanıt vermeyen ileri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde ruhsatlanmıştır.
Akciğer kanserinin tedavisinde bu ilaçların etkinliği nedir?
İlk seçenek tedaviye yanıtsız ileri evre skuamöz hücreli akciğer kanserinin tedavisinde nivolumab immunoterapisi alanlarda kanserde küçülme sağlanma oranı % 20, kemoterapi ilacı alanlarda küçülme oranı ise % 9 olarak bulunmuştur. İmmunoterapi ilacı alanların kanserinde hastalığın kontrol altında kalma süresi ortalama 3,5 ay, kemoterapi ilacında ise 2,8 ay bulunmuştur. Hastaların hayatta kalma süreleri immunoterapi alan hastalarda ortalama 9,2 ay, kemoterapi ilacı alan hastalarda ise 6 ay bulunmuştur. Bu farklılıklar tıbbi açıdan anlamlı ve değerli bulunmuştur. Benzer şekilde ilk sıra tedaviye yanıt vermeyen ileri evre akciğer adenokanserin tedavisinde immunoterapi ilaçları, kemoterapiden üstündür.
Ülkemizde bu ilaçlar akciğer kanseri tedavisinde kullanılabiliyor mu?
Henüz sosyal güvenlik kurumunun geri ödemesinde bulunmamaktadır. Klinik çalışma veya erken erişim programları dahilinde ücretsiz kullanılabilmektedir.
Maliyeti nedir?
Aylık tedavi maliyeti yaklaşık 10 bin ABD dolarıdır.
Her hastaya uygun bir tedavi mi?
İmmunoterapi ilaçları ile yapılan klinik çalışmalarda elde edilen yanıtlar yüksek olmamakla birlikte yanıt veren hastalarda kanserin uzun süre kontrol altında tutulma şansı olduğu görülmüştür. Çok sayıda kemoterapi almış, genel durumu düşkün, günlük aktivitesinin çoğunu oturarak veya yatarak geçiren fiziksel performans durumu düşkün hastalarda yanıt elde edilme şansı çok düşük olmaktadır. Bu nedenle genel durumu iyi ve dışarıdan genel olarak sağlıklı görünen ileri evre küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastalarında immunoterapi ilaçlarının kullanılması önerilmektedir. Ayrıca bazı ilaçlarda kullanım için PD-L1 proteini tayini gerekebilmektedir.
Bu durumda kansere karşı en etkili yöntem nedir?
Tıbbi tedavilere yanıt halen istenen düzeyde değildir. 30 yıl önceye göre ciddi ilerlemeler var fakat yetersizdir. En etkili kanser tedavisi yöntemi kanserden korunmadır. Beslenme, nutrisyonel – bitkisel destekler, egzersiz, zararlı alışkanlıklardan uzak durma, stres yönetimi gibi yaklaşımlarla kanser yüksek oranda ortaya çıkmadan engellenir. Kişiye uygun erken tarama programları da ek fayda sağlar. Bu nedenle insanların risklerine göre kanser konusunda uzmanlaşmış sağlık profesyonellerinden yardım almaları kanser riskinin azaltılmasında yararlıdır.
