Deri ve derialtı dokuda yerleşen ve ameliyat edilemeyecek büyüklükte veya yaygınlıkta kanser kitlelerinin bulunması tedavi açısından ciddi zorluklar içerir. Bu tümörlerde radyoterapinin etkinliği olsa da başarılı olma şansı düşük olmaktadır. Bu tür kanserlerin tedavisinde teknolojinin getirdiği yenilikler tedavisi zor olan bu hastalıklarda büyük katkı sağlamaktadır. Elektrokemoterapi yöntemi de bunlardan birisidir.
Elektrokemoterapi nedir?
Elektrokemoterapi, kemoterapi ilacının doğrudan kanser hücresinin içine alınmasını kolaylaştıran tıbbi tedavi yöntemidir (1, 2). Bu tedavide iki farklı uygulama birlikte kullanılır:
Önce doğrudan kanser kitlesinin içine veya kan dolaşımına antikanser kemoterapi ilacı verilir.
Sonrasında kanser hücrelerinin kemoterapi ilacını içlerine almasını kolaylaştırmak için bir elektrik darbesi verilir.
Özel bir prob kanser kitlesine temas ettirilerek doğrudan tümöre elektrik darbesi uygulanır. Elektrik darbesi kanser hücresinin zırhı olan dış tabakasının yapısını değiştirerek hücre zarında delikler açar. Bu yapısal değişikliğe elektroporasyon denir. Bu da antikanser kemoterapi ilacının kanser hücresinin içine daha fazla miktarda girmesini sağlayarak antikanser etkinin arttırılması sağlanır.
Elektrokemoterapi hangi kanserlerin tedavisinde yardımcı olur?
Elektrokemoterapi özellikle deriyi tutan veya deri altındaki yumuşak dokuya yayılan kanserlerin tedavisinde kullanılmaktadır (1, 2).
Hangi kanser türleri elektrokemoterapi ile tedavi edilebilir?
Deride başlayan veya vücudun başka bölgelerinde bulunup deriye yayılan kanserlerin tedavisi için elektrokemoterapi kullanılmaktadır. Bu kanser tipleri şunlardır (1, 2):
Bazal hücreli ve skuamöz hücre deri kanseri
Malign melanom tipi saldırgan deri kanseri
Kaposi sarkomu
Deriye yayılmış meme kanseri
Deriye yayılmış baş ve boyun kanserleri
Yumuşak doku sarkomları
Elektrokemoterapi nasıl uygulanır?
İşlem sonrasında bazı hastalarda ayaktan yatış yapılmadan bazı hastalarda da bir gece hastanede yatırılarak işlem uygulanmaktadır.
Kemoterapi uygulaması:
Kanser kitlesinin içine doğrudan ilacın verilmesi (intratümöral enjeksiyon)
Toplardamar içine ilacın verilmesiyle (intravenöz olarak) uygulanır.
Uygulanan kemoterapi ilaçları sisplatin veya bleomisin’ dir. Kemoterapi ilaçlarının dozları genelde kanser tedavisinde kullanılan dozlardan çok daha düşük olup yan etki daha azdır. Bunun nedeni elektrik darbesinin, kanser hücre zarında delikler açarak kemoterapi ilacının hücre duvarından daha fazla geçmesine yardımcı olmasıdır (1, 2). Bu da daha düşük doz kemoterapi ve daha az yan etki anlamına gelir.
Kanser kitlesinin sayısı veya büyüklüğü ile uygulanacak elektrik akımının miktarına bağlı olarak kanser kitlesinin çevresine lokal anestezi veya genel anestezi ile yapılacak işlemin ağrısız geçmesi sağlanır.
Bir dizi tümöre tedavi yaptırıyorsanız genel bir anestezi uygulamanız gerekebilir.
Elektrik darbesi, bir kalem büyüklüğünde probun bağlandığı özel olarak geliştirilmiş bir cihazdan gelmektedir. Probun ucunda da kanser kitlesine temas ettirilerek elektrik darbesini doğrudan tümöre ileten elektrot bulunur.
Tedavi süresi, uygulama yapılacak kanser kitlesinin sayısı ve büyüklüğüne göre 10 ila 60 dakika arasında sürmektedir.
Elektrokemoterapinin başarı oranı nedir?
376 hastalık bir bilimsel çalışmada 60 gün sonunda hastaların yarısında kanser kitlelerinin tamamen kaybolduğu, hastaların % 88’ i gibi büyük çoğunluğunda da iyi yanıt elde edildiği bildirilmiştir (3).
Elektrokemoterapi yan etkileri nelerdir?
En sık görülen yan etki, elektrotun deriye temas ettiği bölgedeki acıdır. Acı genellikle hafif ve birkaç gün sürmektedir. Gerektiğinde ağrı kesiciler ile geçirilmektedir. Bazı hastalarda tedavi sırasında kas kasılmaları olabilir, bu da tedavinin uygulama şekli değiştirilerek engellenmektedir. Kas kasılmaları bazen solunumu bozabilir, bu durumda ek tıbbi müdahaleler gerekebilir. Az sayıda hastada, kanama, yara yeri enfeksiyonu gelişmektedir.
Özellikle baş – boyun bölgesinde yerleşen tümörlerde tümörün büyüklüğüne bağlı olarak işlem esnasında solunum sıkıntısı gelişebilir ve gırtlak bölgesine havayolu açılması (trakeostomi) gerekebilir.
Nadiren hayati risk gelişmekte ve yine nadiren ölüm riski görülmektedir.
Kaynaklar
Probst U, Fuhrmann I, Beyer L, Wiggermann P. Electrochemotherapy as a New Modality in Interventional Oncology: A Review. Technol Cancer Res Treat. 2018;17:1533033818785329.
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-in-general/treatment/other/photodynamic-therapy
Campana LG, et al. Treatment efficacy with electrochemotherapy: A multi-institutional prospective observational study on 376 patients with superficial tumors. European Journal of Surgical Oncology 2016; 42(12): 1914-1923.
